Η επιρροή της "διπλωματίας του Βατικανού" στις υποθέσεις του κόσμου προβάλλεται συχνά, ενίοτε υπερεκτιμούμενη, σπάνια λεπτομερή.
Τα τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που διέρρευσαν στη WikiLeaks και μελετήθηκαν από τη Le Monde, επιβεβαιώνουν τη σημασία που δίνουν οι Αμερικανοί διπλωμάτες στον δημόσιο λόγο του Πάπα, για να ζυγίζονται σχετικά γεωπολιτικά ζητήματα και να ενισχύονται οι αμερικανικές θέσεις. Πολλές φορές τονίζεται "το βάρος" του παπικού λόγου ‘στις παραδοσιακές καθολικές χώρες’. "Το Βατικανό είναι μία από τις λίγες κυρίαρχες οντότητες που έχει παρουσία σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου."
Η πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αγία Έδρα δείχνει επίσης ενδιαφέρον για τις πληροφορίες που συγκεντρώνονται από τις Αποστολικές πρεσβείες ή από τις θρησκευτικές συνάξεις σ'ολόκληρο τον κόσμο, ιδίως στη Κίνα, όπου χάρη στις επαφές τους με την ανεπίσημη και επίσημη κινέζικη εκκλησία, το Βατικανό διαθέτει "εξαιρετικές πηγές πληροφοριών σχετικά με τους αντιφρονούντες, τα ανθρώπινα δικαιώματα , την θρησκευτική ελευθερία, τον έλεγχο των πληθυσμών από την κυβέρνηση", ή στη Βόρεια Κορέα, όπου «πηγαίνουν τακτικά καθολικές φιλανθρωπικές οργανώσεις».
Μια από τις πληροφορίες αναφέρει χαρακτηριστικά: Κατά την επιστροφή της από την Κούβα, Αμερικανοί διπλωμάτες συναντούν τακτικά μια καλόγρια που βρίσκεται στον περίγυρο του Φιντέλ Κάστρο.
Στην προσπάθεια τους να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της υγείας του Lider Maximo, σχολιάζουν: "φαίνεται να έχει καλή πρόσβαση σε αυτόν, αλλά διαφαίνεται ότι ο ίδιος έχει επίσης σημαντική επιρροή σε αυτήν."
Οι διπλωμάτες χαιρετίζουν επίσης τη δράση της Κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου, που ασχολείται με την επίλυση των εσωτερικών συγκρούσεων και το θρησκευτικό διάλογο. Τονίζουν ότι τα μέλη της μπορούν να είναι "καλές πηγές πληροφοριών και σχολίων σε διάφορα θέματα, και όχι μόνο εκείνων που σχετίζονται με την Εκκλησία".
Ωστόσο, φαίνεται ότι, από την πλευρά τους, οι διπλωμάτες του Βατικανού προσπαθούν να επιβάλουν τις απόψεις τους στις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταξύ άλλων στο τομέα της βιοηθικής και της θρησκευτικής ελευθερίας.
Τουρκία
Η θέση του Βατικανού σχετικά με την είσοδο της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), που υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι μια επαναλαμβανόμενη ανησυχία στα διπλωματικά τηλεγραφήματα.
Ενώ το 2004, ο καρδινάλιος Ratzinger, ο μελλοντικός Βενέδικτος ο 16ος, ήταν πολύ απρόθυμος για αυτήν την υπόθεση, το Βατικανό αναγκάστηκε να υπενθυμίσει στους Αμερικανούς ότι ο καρδινάλιος όσο υψηλή και αν ήταν η θέση του στη Ρωμαϊκή Κουρία, εξέφραζε "την προσωπική του άποψη" και ότι η Άγια Έδρα υποστήριζε επίσημα την ένταξη.
Το 2006 οι ΗΠΑ, ανυπόμονοι να ενθαρρύνουν την Αγία Έδρα "να κάνει περισσότερα για να φέρει ένα θετικό μήνυμα σχετικά με την Τουρκία και την ολοκλήρωση της" στην ΕΕ, εκφράζουν την αισιοδοξία τους: εκτιμούν ότι "Η επιμονή μας σχετικά με τη χρήση της ολοκλήρωσης και εισόδου στην ΕΕ ως μια ευκαιρία για τη βελτίωση της ζωής των χριστιανών στην Τουρκία θα έχει ανταπόκριση στο Βατικανό".
Ανήσυχο το Βατικανό για την τύχη των χριστιανικών μειονοτήτων στις χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία - αντιπροσωπεύουν το 0,2% του πληθυσμού στην Τουρκία -, συνηγορεί ακούραστα υπέρ της θρησκευτικής ελευθερίας.
Ιράκ
Οι Αμερικανοί διπλωμάτες δείχνουν απογοητευμένοι από τις επιφυλάξεις του Βατικανού σχετικά με την κατάσταση στο Ιράκ τον Απρίλιο του 2007. Παρά τις αμερικανικές προσπάθειες προς τη Κουρία για να παρουσιάσουν το δόγμα του προληπτικού πόλεμου στο Ιράκ ως κοντινή έννοια του "δίκαιου πόλεμου" που αναπτύχθηκε από τον Άγιο Αυγουστίνο και τον χριστιανό φιλόσοφο Θωμάς Ακινάτης, το Βατικανό αντιτίθεται στην στρατιωτική επέμβαση και επανειλημμένα εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με τον αριθμό των νεκρών και τη γενική κατάσταση στη χώρα. Ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αγία Έδρα επισημαίνει "τις πολλές θετικές εξελίξεις που παρατηρούνται σε πολλές περιοχές του Ιράκ". «Θα συνεχίσουμε να ασκούμε πίεση για να εξασφαλιστεί ότι το Βατικανό θα δημοσιεύσει εποικοδομητικά σχόλια σχετικά με το Ιράκ», επιβεβαιώνει ο Αμερικανός επιτετραμμένος.
Μέση Ανατολή
Το 2002, στην καρδιά της δεύτερης Ιντιφάντα, οι Αμερικανοί ζήτησαν από το Βατικανό να επικοινωνήσει με τον Γιασέρ Αραφάτ, Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής για να διατάξει την "Διακοπή της βίας". Ο διπλωμάτης του Βατικανού συμφωνεί. Πρωτύτερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν την λύπη τους για το γεγονός ότι η Αγία Έδρα δεν εκμεταλλεύεται περισσότερο τις "καλές σχέσεις της με το Ιράν" και δεν τις έχει χρησιμοποιήσει στα πλαίσια των συζητήσεων σχετικά με την πολιτική κατάσταση στο Λίβανο ή σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Από τη πλευρά της, η Αγία Έδρα προτρέπει τους Αμερικανούς να διατηρούν δεσμούς με τη Συρία και το Ιράν. Πιο συγκεκριμένα, το 2008, στη διάρκεια της Διάσκεψης Κορυφής της FAO που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη, ο Αμερικανός πρέσβης αποθαρρύνει τον Βενέδικτο τον 16ον να δεχθεί τον Πρόεδρο Mahmoud Ahmadinejad, που του είχε ζητήσει ακρόαση. Στηριζόμενη στην αδυναμία του να ανταποκριθεί σε όλες τις αιτήσεις, ο Πάπας στη συνέχεια δεν θα συναντήσει κανένα αρχηγό κράτους.
Αφρική και η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου
Αποδεικνύοντας την ίδια βαθιά ανικανότητα μπροστά στη κατάσταση στο Κίβου το 2001, οι Αμερικανοί διπλωμάτες δηλώνουν ότι η πρεσβεία ζήτησε επανειλημμένα να εμπλακεί περισσότερο η Κοινότητα του Αγίου Αιγιδίου στις συζητήσεις γύρω από την περιοχή αυτή της Δημοκρατίας του Κονγκό. Εν τω μεταξύ, το Βατικανό ζητεί να ενταθεί η αμερικανική και οι βρετανική πίεση για την απόσυρση των στρατευμάτων της Ουγκάντας και της Ρουάντας από το Κίβου.
Πολλές φορές, οι Αμερικανοί κάνουν έκλυση στο Πάπα να μιλήσει στο κοινό σχετικά με τη Ζιμπάμπουε. Την άνοιξη του 2007, αυτό το"έντονο lobbying" θα αποφέρει καρπούς, σύμφωνα με τους διπλωμάτες. Στο μήνυμα του ‘urbi et orbi’ το Πάσχα του 2007, ο Πάπας αναφέρεται στις "σοβαρές κρίσεις" που ταράζουν αυτή τη χώρα, υποστηρίζοντας τους Επισκόπους που είχαν πάρει θέση εναντίον του καθεστώτος του Robert Mugabe.
Βιοηθική, ΓΤΟ και κλίμα
Το 2008, οι Αμερικανοί υπογραμμίζουν τη δυνητική επιρροή του Βατικανού στις καθολικές χώρες υπέρ της απαγόρευσης της ανθρώπινης κλωνοποίησης. Από τη πλευρά της, η Αγία Έδρα πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να εξασφαλίσουν ότι η έρευνα σε βλαστοκύτταρα ενηλίκων προσφέρεται ως εναλλακτική πρόταση για την έρευνα σε εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, για την οποία η καθολική εκκλησία είναι τελείως αντίθετη.
Πάντα διστακτική, η θέση του Βατικανού σχετικά με τη χρήση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) παρακολουθείται από το 2005 από κοντά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Πρεσβεία τους στην Αγία Έδρα διεξάγει lobbying των ομάδων συμφερόντων για να συμμαχήσει το Βατικανό σ’ αυτό το θέμα. "Επιμένοντας για τα οικονομικά οφέλη των γεωργών από την χρήση των ΓΤΟ στις αναπτυσσόμενες χώρες", οι διπλωμάτες ελπίζουν να πείσουν την καθολική εκκλησία για την "ηθική επιταγή" χρήσης των ΓΤΟ. Με την ευκαιρία, θα μπορούσε να συμβάλει στην αποδοχή των εν λόγω προϊόντων και στις χώρες του Νότου.
Πριν από την υπογραφή της τελικής συμφωνίας της Διάσκεψης της Κοπεγχάγης τον Ιανουαρίου του 2010, οι Ηνωμένες Πολιτείες πείθουν το Βατικανό να "ενθαρρύνει ήσυχα" διάφορες χώρες να υπογράψουν το τελικό κείμενο. Μια προσέγγιση που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από την πρεσβεία, που υπενθυμίζει ότι γενικά, "Το Βατικανό είναι απρόθυμο να θέτει σε κίνδυνο την ανεξαρτησία και το ηθικό κύρος του συμπαρατασσόμενο με ομάδες ιδιωτικών συμφερόντων."
Stéphanie Le Bars
